Vĩnh biệt “Màu tím hoa sim”

Sau một thời gian lâm bệnh nặng, vào lúc 19h ngày 18/3, nhà thơ Hữu Loan đã qua đời ở tuổi 95 tại nhà riêng ở thôn Vân Hoàn, xã Nga Lĩnh, huyện Nga Sơn (Thanh Hóa).
Hữu Loan là tác giả bài thơ nổi tiếng : MÀU TÍM HOA SIM, một bài thơ đã có sức sống và sức truyền lan mãnh liệt qua hai cuộc kháng chiến trường kỳ của cả dân tộc...đã được ghi lại trong hàng triệu cuốn sổ tay học trò, đã được cất kỹ trong hàng vạn chiếc ba lô người lính...đã được hơn một nhạc sĩ tài năng phổ thành ca khúc
...và một điều kỳ diệu : đã được hàng triệu con người Việt Nam - dù có lúc ở bên này hay bên kia chiến tuyến của những cuộc chiến huynh đệ tương tàn - mãi mãi nâng niu trìu mến..









MÀU TÍM HOA SIM• Hữu Loan
Nàng có ba người anh đi bộ đội
Những em nàng
Có em chưa biết nói
Khi tóc nàng đang xanh.
Tôi người vệ quốc quân
xa gia đình
Yêu nàng như tình yêu em gái
Ngày hợp hôn nàng không đòi may áo mới
Tôi mặc đồ quân nhân
đôi giày đinh
bết bùn đất hành quân
Nàng cười xinh xinh
bên anh chồng độc đáo.
Tôi ở đơn vị về
Cưới nhau xong là đi
Từ chiến khu xa
Nhớ về ái ngại
Lấy chồng thời chiến chinh
Mấy người đi trở lại
Lỡ khi mình không về
thì thương
người vợ chờ
bé bỏng chiều quê...
Nhưng không chết
Người trai khói lửa
Mà chết Người gái nhỏ hậu phương
Tôi về, không gặp nàng
Má tôi ngồi bên mộ con đầy bóng tối
Chiếc bình hoa ngày cưới
thành bình hương
tàn lạnh vây quanh
Tóc nàng xanh xanh
ngắn chưa đầy búi
Em ơi giây phút cuối
không được nghe nhau nói
không được nhìn nhau một lần
Ngày xưa nàng yêu hoa sim tím
áo nàng màu tím hoa sim
Ngày xưa một mình
đèn khuya bóng nhỏ
Nàng vá cho chồng tấm áo
ngày xưa...
Một chiều rừng mưa
Ba người anh trên chiến trường Đông Bắc
Biết tin em gái mất
trước tin em lấy chồng;
Gió sớm thu về rờn rợn nước sông
Đứa em nhỏ lớn lên
ngợ ngàng nhìn ảnh chị
Khi gió sớm thu về cỏ vàng chân mộ chí.
Chiều hành quân
Qua những đồi sim
những đồi sim dài trong chiều không hết
Màu tím hoa sim
tím chiều hoang biền biệt
Nhìn áo rách vai
Tôi hát
trong màu hoa
(áo anh sứt chỉ đường tà
Vợ anh mất sớm, mẹ già chưa khâu...)
_____________________________________________

Nhà thơ và câu chuyện cuộc đời về Bài thơ

Bà Lê Đỗ Thị Ninh là học trò của thi sĩ Hữu Loan, nhỏ hơn thầy 16 tuổi. Ngày xưa ấy, bà Ninh là con gái của Thanh tra canh nông xứ Đông Dương. Hữu Loan quen biết bà Ninh khi ông còn học college Đào Duy Từ (Thanh Hóa). Cha của bà Đỗ Thị Ninh ngưỡng mộ danh tiếng của cậu học trò Hữu Loan đã vời cậu vào dạy học cho các con. Sau khi tốt nghiệp thành chung, Hữu Loan ra Hà Nội học tú tài. Trong một đợt phát động Tuần lễ vàng, Hữu Loan diễn thuyết trước đám đông. Nào ngờ, gặp lại cô học trò ngày xưa, nay đã trở thành thiếu nữ "đẹp một vẻ trong trắng, giản dị". Họ nhanh chóng thành thân với nhau vào năm 1948. Cưới xong, Hữu Loan phải tức tốc hành quân theo sư đoàn 304, làm chủ bút tờ Chiến sĩ..Mấy tháng sau ngày cưới, ông nhận được tin vợ chết đuối. Nỗi đau đớn khôn nguôi đã kết thành thơ Màu tím hoa sim, khóc người vợ trẻ đẹp, sắt son nhưng vắn số.
Nhà thơ Hữu Loan sinh ngày 2/4/1916, trong một gia đình tá điền. Không được đến trường, chỉ học tại nhà do người cha dạy dỗ. Bù lại, ông có tư chất rất thông minh. Người làng Văn Hoàn kể rằng vào khoảng năm 1938, Hữu Loan vác lều chõng ra Hà Nội đua tài. Số đỗ kỳ thi ấy thật hiếm hoi. Cùng đỗ với Hữu Loan còn có Nguyễn Đình Thi, Hồ Trọng Gin, Trịnh Văn Xuân, Đỗ Thiện...Hiện nay, ông đang sống ở Thanh Hoá, đại diện Công ty cổ phần công nghệ Việt (ViTek) đã đề nghị mua độc quyền bài thơ với một giá duy nhất: 100 triệu đồng! Ngày 19/10/2004, Cục Bản quyền tác giả đã chính thức cấp giấy chứng nhận bản quyền tác giả số 1206/2004/QTG bài thơ Màu tím hoa sim cho Vitek. Theo giấy chứng nhận bản quyền này, 50 năm sau ngày nhà thơ mất, Vitek mới hết hạn độc quyền.
TS có cuộc trao đổi với ông Lê Văn Chính - GĐ Vitek VTB : Tại sao Vitek VTB không chọn một cuộc thi hoặc chương trình nghệ thuật nào đó để tài trợ mà lại chọn một bài thơ?
Trước khi quyết định chọn bài thơ Màu tím hoa sim, chúng tôi đã cân nhắc rất kỹ. Mọi doanh nghiệp đều chọn cho mình một hình thức khuyếch trương thương hiệu. Có những doanh nghiệp nước ngoài chọn người đẹp, cầu thủ, danh ca... để đầu tư khoản tiền lớn nhưng chúng tôi là doanh nghiệp 100% Việt Nam, chúng tôi cần một hình ảnh đặc trưng cho riêng mình. Bài Màu tím hoa sim là một tác phẩm mà đối thủ cạnh tranh nước ngoài sẽ không có được và có giá trị vĩnh cửu hơn sự bất kỳ nhan sắc mong manh nào.